Vanuit mijn werk als creatief directeur van VVOLF, beeldend kunstenaar, ervaringsdeskundige huiselijk geweld en geaccrediteerd vertrouwenspersoon, onderzoek ik de kracht van kunst als middel tot bewustwording en cultuurverandering.
Het Universele Handgebaar staat hierin centraal — als symbool van zien, erkennen en handelen.
In deze essays deel ik de reis die begon met een visioen, groeide via samenwerkingen met makers, rechters, journalisten en ervaringsdeskundigen, en uitmondde in een beweging die zichtbaar werd in steden als Rotterdam.
Elk essay belicht een ander moment in deze ontwikkeling:
het persoonlijke begin, de creatieve vorming, en de maatschappelijke doorwerking.
Samen vormen ze een uitnodiging om stil te staan — bij wat gezien mag worden, en bij wat nog gehoord moet worden.
Deze reeks blijft groeien.
Nieuwe essays zullen de komende tijd worden toegevoegd, met verhalen, ontmoetingen en perspectieven die de beweging verder verdiepen.
Essay 3 — Rotterdam 2023 → 2025
Na de eerste contouren van Justitia zocht ik samenwerking met een Rotterdamse stichting voor vrouwenemancipatie.
In 2023 ontstond de buitententoonstelling i.s.m. Orange the World, Gemeente Rotterdam, NVR, Politie Rotterdam, Stop Geweld Tegen Vrouwen, Senior Rechter Nathalie van Waterschoot, Van Haeften & Braat Advocaten en ervaringsdeskundigen — het eerste zichtbare deel van Justitia aka Gerechtigheid.
Tijdens de opening in Kino Rotterdam opende Marianne van den Anker, Ombudsman/vrouw Rijnmond Rotterdam, de bijeenkomst.
Daarna gaf Nathalie van Waterschoot haar inleiding.
Het begon met het filmpje van het Universele Handgebaar, met beelden van Humberto Tan, Frits Wester en Nathalie van Waterschoot.
De muziek van Rayly Esta vulde de zaal en maakte de stilte voelbaar.
Nathalie keek het publiek strak aan en herhaalde het handgebaar.
Zo’n krachtig beeld — ik zie haar ogen nog altijd, kijkend naar het publiek, het gebaar makend als een stille roep om erkenning en hulp.
Op de achtergrond stonden de slides met haar portret en de quote:
“Het is nodig dat Nederland het Verdrag van Istanbul volledig gaat implementeren.
Het niet erkennen en aanpakken van de ernst van huiselijk geweld heeft diepgaande gevolgen
in onze samenleving. Het is tijd voor verandering, bewustwording en een daadkrachtige aanpak
om geweld tegen vrouwen te stoppen.”
De visual van Nathalie die haar handgebaar maakte, staat nog altijd scherp op mijn netvlies.
Misschien moeten sprekers op soortgelijke congressen, bijeenkomsten of evenementen dit beeld ook gebruiken — het filmpje tonen, het gebaar herhalen — zodat het zich als een olievlek verspreidt: een stille daad van aandacht, erkenning en verbinding.
En toch blijft er een opvallend leemte: Nederland heeft anno 2021 nog geen nationale coördinator huiselijk geweld, ondanks het dringende pleidooi daartoe.
Dat maakt duidelijk dat de beweging van het handgebaar niet alleen symbolisch is, maar ook een oproep tot structurele verandering.
Op de schermen van De Doelen waren de makers oorspronkelijk zichtbaar, gevraagd als makers van de tentoonstelling.
Helaas konden zij vanwege drukke agenda’s die dag niet publiekelijk aanwezig zijn.
Toch werd duidelijk: hun werk en hun gebaar zijn onderdeel van een beweging — een cultuurverandering die zichtbaar wordt, buiten de muren van de expositie.
Buiten de Doelen-locatie waren de negen geportretteerden tentoongesteld met hun quotes, zichtbaar tijdens de Orange the World-dagen, van november tot december.
De vlag werd geheven — een symbolisch moment van erkenning en aandacht.
In 2025, het Jaar van de Rotterdamse Vrouw, werd ik opnieuw gevraagd voor het evenement Opboksen tegen Systeemgeweld, georganiseerd door Filomena, Ombudsman Rotterdam-Rijnmond en VVOLF.
De video die Nathalie vroeg te tonen, heb ik speciaal gerealiseerd.
Tijdens dit evenement zag ik ook Mariëtte Hamer en Songül Mutluer terug.
We spraken kort — het voelde als een bevestiging dat deze beweging groeit, dat er momentum is, en dat mensen bereid zijn stil te staan bij het onderwerp.
Het was ook een moment van persoonlijke beweging: het pad dat begon met een visioen bij Humberto op tv, de inspiratie van Frits Wester via de Emotie Kunst Module, en het krachtig voorbeeld van Nathalie van Waterschoot — het groeit nu door interactie, samenwerking en zichtbaarheid.
Drie jaar na het eerste visioen roept het Universele Handgebaar nog steeds op tot aandacht, verbinding en doorzetten richting structurele verandering.
De kracht van kunst — in beeld, performance, video en interactie — wordt hiermee tastbaar.
Het handgebaar is eenvoudig, maar de impact reikt ver:
Het is het begin van een beweging, een startpunt voor bewustwording, solidariteit en gezien worden.
